Selected texts
‘In Want of Fox’, the work of Els Dietvorst, Cherry Smyth The beauty of our ugliness. On the Earthly Vanitas in the Work of Els Dietvorst, Pascal Gielen Notes of an Autodidact. On Els Dietvorst’s work, Hans Theys Looking for the everyday, Rolf Quaghebeur 2010, Kathleen Weyts
Dietvorst does not evoke pity, but compassion. You can call her militant. She fights against exclusion and for an ecologically better life. But the message never drowns out the accessibility of art. That is a great achievement. (De Tijd)
2010

Terwijl de gevolgen van de klimaatwijziging zich wereldwijd manifesteren, de Occupy-beweging haar anti-kapitalistisch protest voert, kleine en grote volksopstanden de media beroeren, privacy een verloren recht lijkt, de stad als dé plek van de toekomst gepromoot wordt en mobiliteit een prangend vraagstuk wordt, onttrekt Els Dietvorst zich in stilte van deze wereld in transitie. Ze ruilt Brussel in voor het uitgestrekte platteland en verhuist naar een klein dorp aan de zuidoostkust van Ierland. Dat is geen daad ingegeven door romantiek. Wie het werk van Dietvorst kent, weet wel beter. Ook toen ze nog in Brussel woonde en werkte bracht de wandelaar in haar de kunstenares naar ‘verloren’ plekken, naar de zelfkant van de stad, waar het leven een andere dimensie krijgt en de tijd een ander ritme.

Als ik Els Dietvorsts werk zou omschrijven met een modewoord zou ik het bestempelen als ‘Slow Art’. Maar het oeuvre dat de kunstenares gestaag opbouwt sinds eind jaren ‘90 is wars van alle trends. Het heeft een eigenzinnige signatuur. Anders dan een indringer of een voyeur treedt Dietvorst de wereld tegemoet met een onbevangenheid en openheid die je maar zelden tegenkomt. Ze laat zich intrigeren en integreert, ze ontmoet anderen en gaat gesprekken aan, raakt bevriend en schept vertrouwen. En op het moment dat ze de camera bovenhaalt is er een band ontstaan tussen de kunstenares en de mens die ze in beeld brengt. Die benadering maakt abstractie van de camera, en laat onwennigheid en pose plaats ruimen voor een mens die in zijn eigen realiteit staat en van daaruit verhaalt.

Mick, Frank Matt, Vinni en TJ Butler.

Twee jaar nadat ze zich in Ierland vestigde startte Els Dietvorst met de webdocumentaire The Black Lamb. Over een periode van drie jaar registreert ze momenten uit haar nieuwe leefwereld en die van lokale figuren. Hun onconventionele levensstijl staat haaks op de waan van alledag. Terwijl ze zich samen met haar levenspartner Orla het leven op de schapenboerderij eigen maakt, ontwikkelen zich parallelle verhalen die inzicht geven in een leven op het ritme van de seizoenen, los van materialiteit. Een wereld waar traditie en rituelen niet ten dienste staan van een nationalistisch discours, maar van het leven zelf.

Waar de verhalen in De terugkeer van de zwaluwen (2000) nog verweven werden met die van Arthur Rimbaud heeft The Black Lamb geen ander verhaal meer nodig. Dit verhaal construeert zichzelf, uit fragmentaire registraties.

Van het werk van Els Dietvorst wordt vaak gezegd dat het de zelfkant van de maatschappij in beeld brengt en dat het een sociaal-artistieke inslag heeft. Maar veel meer dan dat fêteert haar werk het leven door het terug te brengen tot zijn essentie. Voor het oog van de camera van Dietvorst ruimt de banaliteit van het dagdagelijkse plaats voor magie.

De protagonisten uit de films van Dietvorst leiden op het eerste gezicht een erg teruggetrokken leven. Wie zich zoals de kunstenares openstelt voor hun verhalen stelt vast dat ze juist midden in het leven staan. Mich, Frank, Matt, en TJ Butler zijn verbonden met de natuur en hun dieren. Van generatie op generatie leven ze in een aaneenschakeling van repetitieve handelingen en gebeurtenissen: ‘Every year the same thing. Every cow the same thing. Every spring the same thing. Every day the same thing.’ Een wereld gevuld met ambacht, rituelen en ethiek. Van de rietdekker tot de slachter, de schapenscheerder tot de veehandelaar: ze leven allen in een wereld waar levenswijsheid verworven wordt via handelingen, zoals het doden en plukken van ganzen. Een wereld ook waar woorden er werkelijk toe doen; omdat ze spaarzaam uitgesproken worden. Of zoals Vinni zegt: ‘So it is’.

Te veel regen voor één leven

‘Ik ben TJ Butler. Ik maak deel uit van een derde generatie veehandelaren. Mijn grootvader was er één, mijn vader was er één, en nu is het mijn beurt.’…

‘Ik weet niet waar mijn kennis over dieren vandaan komt. Ze leek er plots te zijn.’ … ‘Ik begon de namen van schapenrassen te onthouden: Zwartbles, Lleyn, Suffolk, Border Leicester, Jacob. En ik kon het geblaat van al onze schapen nabootsen.’

De korte getuigenissen van TJ Butler in The Black Lamb, vormen de basis voor een groter project.: The rabbit and the teasel (‘Het konijn en de wolkaarder’). In deze langspeelfilm transformeert Dietvorst zijn relaas tot een modern plattelandsdrama, waarin de rauwe realiteit van een jaar vol regen de boer tot wanhoop drijft. Of zoals Butler’s vader het verwoordt: ‘Even if farmers are as tough as nails, this season is soul destroying’. Slechts wie de gevolgen van een losgeslagen klimaat aan den lijve ondervindt kan hierover getuigen, omdat het de kern van zijn bestaan overhoop gooit.

In een wereld waar meningkjes, hysterie, commotie en emotie de norm zijn gaan uitmaken en de neo-liberale mens in sneltempo de weg naar het geluk kwijt raakt, is The Black Lamb een ware verademing. Net zoals Dietvorsts eerste werken — sculpturen die ze ogenschijnlijk lukraak in de publieke ruimte plaatste — voorbijgangers tot interactie prikkelden, brengt ze met haar groeiende webdocumentaire de kijker terug in contact met zijn directe leefwereld. Els Dietvorst troont ons mee in een consumptievrije wereld. Ze neemt er haar tijd voor, omdat een mensenleven zich nu eenmaal niet zomaar laat vatten in clips en updates.